کد مطلب:43172 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فرازهاي بيست و هشتم تا بيست و نهم خطبه صد و پنجاه و يكم نهج‎البلاغه كه به عاقبت فتنه‎انگيزان (طلحه و زبير) اشاره دارد چيست؟

«وَ عَنْ قَلِيلٍ يَتَبَرَّأٌ التّابِعُ مِنَ الْمَتْبُوعِ، وَ الْقائِدُ مِنَ الْمَقْودِ، فَيَتَزايَلُونَ بِالْبَغْضاءِ وَ يَتَلَاعَنُونَ عِنْدَ الْلِّقاءِ» [و در اندك زمان پيرو از پيشرو خود برائت جويد و فرمانبر از فرماندهش. آنان با عداوت و كينه‎توزي از يكديگر جدا مي‎شوند، و همديگر را با لعنت ديدار مي‎كنند.]
در جملاتي از خطبة 148 دربارة طلحه و زبير و پيروان آنان چنين فرموده‎اند: «وَاللهِ لِئِنْ أَصابُوا الَّذِي يُرِيدُونَ لَيَنْتَزِعَنَّ هذا نَفْسَ هذا...» [سوگند به خدا اگر طلحه و زبير و پيروان آنان، آنچه را كه مي‎خواهند به دست بياورند، قطعا‎ً هريكي از آنان جان ديگري را خواهد گرفت (از پاي خواهد درآورد)] اينست قانون طبيعي و پايدار لوياتان‎ها (جانورهاي بزرگ) جوامع بشري كه اگر همة مردم را با همة امكانات و محصولات فكري و عضلاني آنها بخورند، باز همانند چاه‎هاي بي‎نهايت عميق دوزخ سير نشده فرياد «هَلْ مَنْ مَزِيدٍ» [آيا باز بر آنچه كه دارم مي‎تواند افزوده شود] سرمي‎دهند. آري، همين است قانون اين درندگان: همين كه از كوبيدن و دريدن و بستن ديگران فارغ شدند، سراغ خودشان را مي‎گيرند. يكي از شعراي عرب جاهلي اين قانون را چنين بازگو كرده است كه «اگر براي كشتن كسي را يا قبيله‎اي را پيدا نكنيم، به كشتار خودمان مي‎پردازيم.»
وَ أَحْياناً عَلي بَكْرٍ أَخِيْنا
إِذا مالَمْ نَجِدْ بَشَراً سِواهُمْ

[و گاه و بيگاه به مردم قبيلة خود (بكر) حمله مي‎بريم و كشتار به راه مي‎اندازيم اگر بشري غير از آنها براي كشتن پيدا نكنيم.]
منشأ اين قانون عبارتست از خاصيت خودطبيعي حيواني كه تا بلعيدن همة موجودات براي تورم، ظرفيت دارد و اگر با يك يا چند انسان ديگر دست اتّحاد به هم بدهد، فقط براي اينست كه بر قدرت و امكان خود بيفزايد و بر مقصود خود نائل گردد و همين كه بر مقصود خود دست يافت، حتي نزديكترين متحدين خود را هم به خاك و خون خواهد كشيد.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 24
آية الله محمدتقي جعفري